Yılan milattan önce 3000 yılından başlayıp farklı kültürler ve coğrafyalarda tıp ve
sağlığın sembolü olarak kullanılmıştır. Sembolün ilk olarak nerede kullanıldığı
hakkında farklı görüşler vardır. Ancak
kronolojik olarak değerlendirildiğinde önce Mezopotamya Sümer tabletlerinde,
sonra Mısır’da daha sonra da Yunan mitolojisinde rastlanmıştır. Bugün dünyanın pek çok yerinde tıp, eczacılık,
diş hekimliği hemşirelik ve veteriner hekimlikte yılan ve asa sembolü
kullanılmaktadır. Yine tıbbi ürünlerde, ilaçlarda, tıbbi malzeme üretimi ve dağıtımı yapan firmalarda, hastane ve tıp kuruluşlarında, tıpla ilgili uygulamalarda hasta
takip programlarında logo olarak kullanılmaktadır.
Yunan Mitolojisinde Tıp Sembolü
Mitolojiye göre Yunan Tanrısı Asklepios, Koronis ile Apollon’un oğlu ve sağlık tanrısıdır. Üzerine yılan sarılmış
asası ile hastalarını ziyaret eder ve şifa dağıtırmış. Asklepios heykellerinde
elinde asa ve üzerine sarılmış bir yılan ile tasvir edilir. Bugün tıp, eczacılık,
diş hekimliği ve veteriner hekimlikte kullanılan yılan sembolü buna
dayanmaktadır.
Mitolojiye göre Asklepios tedavi
işini çok ileriye götürmüş ve ölüleri diriltmeye başlamış. İnsanların ölümsüz
olmasından baş tanrı Zeus ve yeraltı tanrısı Hades rahatsız olmuşlar. Zeus
şimşekleri ile Asklepios’u öldürmüştür.
Ölmeden önce elinde olan ölümsüzlük reçetesi toprağa düşmüş, yağmurla
toprağa karışmış ve sarımsak bitkisine dönüşmüş. Asklepios’un kızı temizlik tanrıçası Hygeia
babasının tedavi yöntemleri yerine temizlik ile sağlığı koruma yöntemini kullanmıştır.
Bugün hastalıklardan korunmada alınan önlemler için kullanılan hijyen
terimi bu tanrıçanın isminden gelmektedir.
Asklepios’un elindeki asa iyilik
tanrısını, yılan ise kötülüğü temsil eder. Asaya sarılmış yılan iyilik ve
kötülüğün bir arada olmasını temsil eder.
Eski Mısır’da Tıp Sembolü
Mısırda milattan önce 2800’lü
yıllarda yaşamış, sarayın baş mimarı, baş rahibi müneccimi ve hekimi Imhoteb Yunan
tanrısı Asklepios ile özdeşleştirilmiş.
Imhoteb’in yaşadığı Thebai şehrinin adı tıp ve şehrin sembolü olan yılan tıbbın
sembolü haline gelmiştir.
Mezopotamya’da Sümer Tabletleri
Dala sarılmış yılan sembolüne ilk
olarak Mezopotamya’da Sümer tabletlerinde rastlandı. Gılgamış destanında
yılanın ölümsüzlük otunu yediğini ve deri değiştirip gençleşip ölümsüz olduğu
yazılmaktadır.
Tıp Sembolünün Anlamı
Asaya sarılmış yılan sembolüne
farklı kültürlerde değişik anlamlar yüklenmiştir.
·
Yılan iyilik ve kötülüğü temsil eder
·
İki yılandan biri iyilik diğeri kötülüktür
·
Yılan deri değiştirip gençleşir ve ölümsüzlüğü
temsil eder.
·
Yılan zehri öldürür ama aynı zamanda panzehir
yapımında da kullanılır.
·
Yılan hem yer altında hem de yer üstünde yaşar
ve toprağın gücünü yeryüzüne taşır.
·
Yılan yeraltının karanlığından yeryüzü bağ
kurar.
·
Asa veya dal toprakla yeryüzü arasında ilişkiyi
gösterir.
·
Asa da birçok şifalı bitki gibi bir bitkidir.
·
Asa hasta
veya özürlünün dayanağıdır.
Referans:
- Lokman Hekim Journal XI. National Conference on the History of Turkish Pharmacy 25-28 May 2014 http://lokmanhekim.mersin.edu.tr
- Tıbbın Sembolü Olarak Neden Yılan Figürü Kullanılır? 17.06 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Son Erişim 20.06. 2021